Wat is HIV, wat is aids en wat zijn de gevolgen tijdens de zwangerschap 
HIV is het virus dat de ziekte aids  veroorzaakt. HIV kan op meerdere manieren worden overgedragen: door  onveilig vrijen, dat wil zeggen zonder condoom, door drugs te spuiten met naalden en/of spuiten van iemand die HIV heeft of door het ontvangen van een bloedtransfusie in het verleden (voordat het bloed op de aanwezigheid van HIV werd getest). Als zwangere vrouwen het virus bij zich dragen, kunnen zij rond de bevalling of door de borstvoeding het  virus aan hun kind overdragen. 

HIV infectie kan vastgesteld worden met een HIV test waarbij de aanwezigheid van de antistoffen tegen HIV worden onderzocht. 

Veel patiënten met HIV weten niet dat zij geïnfecteerd zijn omdat ze geen klachten hebben of geen reden zien om zich te laten testen. Maar toch kunnen zij de infectie verder overdragen. 

Als het bekend is dat de moeder het virus bij zich draagt, kunnen speciale maatregelen ziekte van de baby sterk verkleinen. Hoe eerder deze maatregelen worden genomen, des te kleiner is de kans dat de baby HIV krijgt. Bovendien kan ook de moeder zelf voor HIV worden behandeld zodat zij in de toekomst hier niet ziek van wordt.  

In Nederland wordt aanbevolen bij alle zwangere vrouwen in het begin van de zwangerschap bloedonderzoek te doen. Een onderdeel van dit bloedonderzoek is de HIV-test. Als u hier niet op getest wilt worden, moet u dit zelf aangeven bij uw gynaecoloog of verloskundige. Deze folder geeft informatie over de HIV test. Er wordt uitgelegd wat een HIV test is en wat de voor- en nadelen ervan zijn.

Misschien heeft u na het lezen van deze folder nog vragen. Of u wilt verder praten over de voor- en nadelen van de HIV test. U kunt dan terecht bij de verloskundige, de huisarts of de gynaecoloog. 

Waarom een HIV test? 

• Als u HIV heeft en hier niet voor behandeld wordt, loopt uw ongeboren kind ook een groot risico op een HIV- infectie. 
• Voorzorgsmaatregelen tijdens de zwangerschap kunnen het risico voor de baby sterk verkleinen. 
• Ook voor uzelf is het van belang om te weten dat u HIV heeft, omdat u dan kunt worden behandeld. 

Wat is een HIV test? 
Aanwezigheid van het virus in het bloed brengt de aanmaak van de antistoffen op gang. Deze kunnen in het bloed gemeten worden. Met een HIV test wordt gekeken of er in het bloed antistoffen tegen HIV en/of een HIV eiwit aanwezig zijn.

U kunt geïnfecteerd zijn met het HIV virus als u bepaalde risico’s heeft gelopen. U kunt daarbij denken aan de volgende zaken: 

Seksuele contacten 
Bij seksueel contact speelt niet alleen de eigen voorgeschiedenis een rol. Ook het seksuele heden en verleden van huidige en ex-partners zijn van belang. Het gaat hierbij om seksuele contacten waarbij geen condooms zijn gebruikt of waarbij sperma in de mond is gekomen.

U heeft een kans geïnfecteerd te zijn, als u of uw (ex)partner in heden of verleden seks heeft (gehad) met: 

• Iemand die geïnfecteerd is met HIV 
• Een biseksuele of homoseksuele partner 
• Iemand die drugs heeft gespoten of nog spuit 
• Iemand die afkomstig is uit een land waar veel HIV infectie en/of aids voorkomt. Dit zijn Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara, Zuidoost-Azië en bepaalde landen in Latijns Amerika. De laatste jaren komt aids vaker voor in grote steden in Oost-Europa en aan de Middellandse Zee. Ook vakantieliefdes van u en uw partner in deze landen zijn dus van belang. 
• Veel verschillende seksuele partners. 

Bloedtransfusies en injecties 
Er is een kans op een HIV infectie wanneer u of uw (ex)partner in Nederland tussen 1980 en juni 1985 een  bloedtransfusie, bloedproducten of donorweefsel heeft gehad. Met name  voor mensen met hemofilie (bloederziekte) bestaat dit risico. Ook  bestaat er een kans dat u HIV heeft, als u of uw (ex)partner ooit, dus ook na 1985, een injectie of bloedtransfusie heeft gehad in een land  waar veel aids voorkomt. 

• Spuiten van drugs Door gezamenlijk gebruik van naalden/spuiten kan HIV worden overgedragen. 
• Onbehandelde moeder met HIV infectie kan deze aan haar kind overdragen. 

Een zwangere vrouw die seropositief is, kan het virus overdragen op haar kind. Dat kan gebeuren met name tijdens de  bevalling en bij borstvoeding. 

Eén op de vier onbehandelde vrouwen met HIV (25%) draagt het virus tijdens de zwangerschap of de bevalling over op haar baby. Het geven van borstvoeding door een seropositieve moeder maakt de kans op infectie van de baby nog groter (nog eens 15%). Behandeling van moeder en baby en bepaalde voorzorgsmaatregelen kunnen deze kansen sterk verkleinen.
 

Verkleinen van het risico 
Wanneer een seropositieve vrouw tijdens de zwangerschap medicijnen tegen HIV gebruikt, zal de hoeveelheid virus in  haar bloed zakken tot hele lage concentraties en neemt de kans af dat de baby ook het virus krijgt. Tijdens de bevalling kunnen speciale voorzorgsmaatregelen de kans op infectie van de baby beperken. Als de  baby na de geboorte ook behandeld wordt met medicijnen en flesvoeding  krijgt in plaats van de borst, is de kans op ziekte nog kleiner (tot  minder dan 1%). 

Voordelen van een HIV test 
Als u HIV infectie hebt, dan kunnen tijdig maatregelen worden genomen om het risico voor de baby aanzienlijk te  verkleinen, en kan de baby vanaf de geboorte worden gecontroleerd en behandeld. Ook u zelf wordt dan op tijd behandeld zodat u gezond kunt  blijven. Blijkt uit de test dat u geen HIV infectie hebt, dan is dat een geruststelling.
 

Nadelen van een HIV test 
Als HIV test te kort na het oplopen van een  HIV infectie wordt verricht dan kan het voorkomen dat het lichaam nog  geen antistoffen heeft gemaakt en de HIV eiwitten nog niet meetbaar zijn, en dat de uitslag nog negatief is. Met de moderne HIV test die  tegenwoordig wordt gebruikt, is deze periode heel kort (ongeveer 2-3 weken). Bij twijfels kan men altijd herhalen of een meer geavanceerd  onderzoek doen om het HIV virus zelf aan te tonen, maar dit is meestal  niet nodig. 

Het laten doen van een HIV test kan een grote emotionele belasting zijn. Als de uitslag aantoont dat u met HIV geïnfecteerd bent, heeft dit grote gevolgen. U krijgt te maken met een ziekte die ernstige gevolgen kan hebben, met name als deze onbehandeld  is. Misschien heeft u al kinderen en bent u bang dat ook zij seropositief zijn. Ook uw partner kan geïnfecteerd zijn. Uw toekomst  ziet er ineens heel anders uit. Relaties met familie en vrienden kunnen veranderen. Ook het vinden van een baan of het afsluiten van verzekeringen kan hierdoor beïnvloed zijn. 

Een HIV test ook voor uw partner? 
Het is mogelijk dat uw partner HIV heeft, terwijl u (nog) niet geïnfecteerd bent. Als u seksueel contact hebt tijdens de zwangerschap en zelf dan infectie oploopt, kan het virus alsnog aan en de baby worden doorgegeven. Daarom kan uw partner overwegen ook een HIV-test te doen. 

Vrijen met condoom kan HIV infectie voorkomen. Ook als u of uw partner tijdens de zwangerschap seks heeft met anderen is het aan te raden om daarbij een condoom te gebruiken.

Verloskundigen en artsen hebben beroepsgeheim.  Dat betekent dat zij over de uitslag van de test met niemand anders  mogen spreken, zelfs niet met uw partner. Als blijkt dat u seropositief bent, kan de verloskundige, huisarts of gynaecoloog u doorverwijzen naar een gespecialiseerd ziekenhuis. Daar krijgen seropositieve zwangere vrouwen en kinderen intensieve medische zorg en is psychische begeleiding beschikbaar. 

Meer informatie 
Voor meer informatie over aids, HIV en de HIV test kunt u bellen met de Aids infolijn: 0800 022 22 20 (gratis en anoniem), bereikbaar op werkdagen van 14.00 - 22.00 uur.
Colofon 2016

Deze tekst is tot stand gekomen in samenwerking van de 

• Stichting SOA-bestrijding met de Commissie Patiëntenvoorlichting van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)  
• de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), 
• de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV),  het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IZG). 

Meer informatie over HIV en zwangerschap is te vinden op de website van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).